Niepełnosprawność sprzężona. Kluczowe informacje i strategie radzenia sobie
W naszych artykułach skupiamy się głównie na aspektach pracy zawodowej oraz rodzajach wsparcia dla osób z niepełnosprawnością. Niepełnosprawności mają różne oblicza i związane z nimi ograniczenia. Tym razem postanowiliśmy szczegółowo przybliżyć Wam temat niepełnosprawności sprzężonej, która dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, a stawia przeróżne wyzwania przed osobami zmagającymi się z nią, ich rodzinami, terapeutami i społeczeństwem.
W artykule przybliżymy zagadnienie niepełnosprawności sprzężonej, omówimy jej istotę, rodzaje oraz pochodzenie. Ponadto dowiecie się, jakie konsekwencje niesie za sobą dla dziecka wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Czym jest niepełnosprawność sprzężona?
Niepełnosprawność sprzężona oznacza co najmniej dwa rodzaje niepełnosprawności, które są wynikiem zaburzeń w dwóch różnych dziedzinach jednocześnie u jednej osoby. Osoby z takim rodzajem niepełnosprawności mogą napotkać trudności w codziennym życiu, edukacji, zatrudnieniu czy pełnym uczestnictwie w społeczności.
Definicja
Niepełnosprawność sprzężona to złożone ograniczenie, które przejawia się przez różne schorzenia jednocześnie oraz występowanie nie mniej niż dwóch niepełnosprawności. Niepełnosprawność dominująca to zaburzenie występujące z większym nasileniem w porównaniu z innymi niepełnosprawnościami współwystępującymi.
Rodzaje i klasyfikacja niepełnosprawności sprzężonej
Wyróżnia się niepełnosprawność sprzężoną i złożoną.
- Niepełnosprawność sprzężona to co najmniej dwa rodzaje dysfunkcji wywołane jednym czynnikiem źródłowym, np. głuchota i niepełnosprawność intelektualna spowodowane przez zapalenie opon mózgowych.
- Niepełnosprawność złożona wiąże się z różnymi rodzajami niepełnosprawności, które wynikają z różnych przyczyn i są niezależne od siebie, jak np. niewidomy od urodzenia ze schorzeniem ruchowym spowodowanym wypadkiem.
Autyzm może być jednym z elementów niepełnosprawności sprzężonej. Aby się tak stało, zaburzenie ze spektrum autyzmu, w tym zespół Aspergera, musi występować wspólnie z innymi dysfunkcjami, np. ruchowymi czy słuchowymi. Warto zauważyć, że osoby z zespołem Aspergera często mają ponadprzeciętną inteligencję.
Przykłady występowania niepełnosprawności sprzężonej
- niepełnosprawność narządu ruchu i wzroku,
- niepełnosprawność intelektualna (lekką, znaczną czy głęboką) oraz zaburzenia słuchu,
- zaburzenia ze spektrum autyzmu np. zespół Aspergera oraz niepełnosprawność wzroku,
- osoby głuchoniewidome, z jednoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu.
Niepełnosprawność sprzężona a orzeczenie o niepełnosprawności
Dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną potrzebują oficjalnego dokumentu potwierdzającego ich stan zdrowotny, czyli orzeczenia o niepełnosprawności. Taki dokument umożliwia korzystanie z różnych form wsparcia, takich jak dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych czy inne świadczenia finansowe.
W przypadku niepełnosprawności sprzężonej rodzaj niepełnosprawności oraz jej przyczyny nie mają wpływu na uprawnienia do wsparcia. W orzeczeniu zawarte są symbole przyczyn niepełnosprawności, które wskazują występowanie niepełnosprawności sprzężonej. Może być ich maksymalnie trzy.
Przykładowe kombinacje symboli, które mogą występować na orzeczeniach, to:
- 04-O i 10N — niepełnosprawność wzroku oraz układu nerwowego,
- 02P i 05R — choroba psychiczna i niepełnosprawność narządu ruchu,
- 01-U i 03-L — upośledzenie umysłowe i deficyty głosu, mowy lub słuchu,
- 10-N, 03-L, 01-U — zaburzenia układu nerwowego, narządu słuchu, głosu lub mowy oraz upośledzenie umysłowe.
Dla osób powyżej 16. roku życia Komisja Orzekająca przyznaje stopień niepełnosprawności, który może być lekki, umiarkowany lub znaczny. W przypadku niepełnosprawności sprzężonej stopień ten odnosi się do całości występujących zaburzeń, a nie jest określany dla poszczególnych rodzajów niepełnosprawności osobno.
Na orzeczeniu widnieje tylko jeden stopień niepełnosprawności.
Niepełnosprawność sprzężona a kształcenie specjalne
Niepełnosprawność sprzężona u uczniów jest istotnym powodem wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Komisja orzekająca w Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej (PPP) ocenia sytuację dzieci niepełnosprawnych czy zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Orzeczenie o kształceniu specjalnym, wydane przez PPP, gwarantuje uczniom dostęp do specjalistycznych szkół, terapeutów i bezpłatnych terapii. Dla każdego dziecka wymagającego wsparcia w zakresie komunikacji, ruchu, etc., opracowywany jest indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Program jest dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.
Ważne jest, aby proces kształcenia i rehabilitacji był skoncentrowany na rozwijaniu samodzielności, zdolności komunikacyjnych oraz ruchowych. W zależności od stopnia ograniczeń ucznia i zdiagnozowanej niepełnosprawności sprzężonej kształcenie może odbywać się w różnych placówkach, takich jak:
- Szkoły specjalne.
- Przedszkola dedykowane dla dzieci z niepełnosprawnościami.
- Szkoły ogólnodostępne, dostosowane do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Głównym celem w tych placówkach jest maksymalne wsparcie ucznia w dążeniu do jak najlepszego funkcjonowania.
Sposoby diagnozy, leczenie i terapia niepełnosprawności sprzężonych
Niepełnosprawność sprzężona wiąże się z istnieniem przynajmniej 2 rodzajów niepełnosprawności, co wymaga konsultacji z wieloma specjalistami. Różne badania są niezbędne do diagnozy, takie jak testy laboratoryjne, diagnostyczne i genetyczne. Leczenie może mieć różne formy, ale niepełnosprawność sprzężona traktowana jest jako jednolity rodzaj zaburzenia.
W procesie terapeutycznym dla dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną współpraca wielu specjalistów jest niezbędna. Najczęściej takich jak:
- pediatra,
- psychoterapeuta,
- psychiatra,
- pedagog specjalny,
- psycholog,
- neurolog,
- laryngolog,
- okulista,
- fizjoterapeuta,
- terapeuta integracji sensorycznej (SI).
Niepełnosprawność sprzężona a osoby dorosłe
Choroby prowadzące do niepełnosprawności sprzężonej powodują różne zmiany w organizmie, takie jak zwiększona wrażliwość, ograniczenia w codziennym życiu czy bolesne odczucia. To wpływa na niestandardowe reakcje emocjonalne.
Aby spełnić potrzeby psychospołeczne osób z niepełnosprawnością sprzężoną, warto uwzględnić różne formy rehabilitacji:
- medyczna terapia,
- wsparcie społeczne,
- edukacja zawodowa,
- rekreacja.
Zawodowe funkcjonowanie z niepełnosprawnością sprzężoną
Niepełnosprawność sprzężona powoduje poważne ograniczenia w możliwości podjęcia pracy i zaistnienia zawodowego. Często skutkuje koniecznością otrzymania renty. Osoby z taką niepełnosprawnością mają trudności w orientacji, decyzjach i wykonywaniu zadań dotyczących pracy zawodowej.
Przed podjęciem pracy przez osoby dotknięte niepełnosprawnością sprzężoną, istotną kwestią jest dokładna analiza swoich umiejętności. Osoby te łatwiej odnajdą się w sektorze usługowym niż produkcyjnym. Warto rozważyć szkolenia zawodowe dla osób z wystarczającą sprawnością intelektualną.
W zatrudnieniu osób z niepełnosprawnością sprzężoną trzeba stosować dwie ważne zasady:
- precyzyjne dookreślenie obowiązków zawodowych,
- dostosowanie stanowiska pracy do istniejących dysfunkcji.
Niepełnosprawność sprzężona PeFRON, a wsparcie finansowe z Funduszu
Gdy osoba z niepełnosprawnością przychodzi na świat lub staje się niepełnosprawna, jako dorosła, rodziny muszą stawić czoła licznych trudnościom. Powoduje to przede wszystkim problemy finansowe związane z leczeniem, rehabilitacją i asystą. Osoby z niepełnosprawnościami sprzężonymi mają jednak możliwość uzyskania dofinansowania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Oto niektóre możliwości wsparcia finansowego, które warto rozważyć:
- Zwrócenie się do lokalnych instytucji, takich jak PCPR, MOPS lub MOPR, o dostępne dofinansowania i pomoc.
- Uzyskanie dofinansowania przez PFRON na zakup sprzętu ortopedycznego, rehabilitacyjnego i środków wspomagających. Należą do nich między innymi pieluchy, kule, okulary, obuwie ortopedyczne, aparaty słuchowe, wózki inwalidzkie i materace przeciwodleżynowe. Więcej informacji można znaleźć na stronie PFRON.
- Skorzystanie z możliwości dofinansowania na likwidację barier architektonicznych, komunikacyjnych i technicznych.
Wspomniane formy wsparcia finansowego mogą przyczynić się do łatwiejszego i bardziej komfortowego życia osób z niepełnosprawnością sprzężoną oraz ich opiekunów.
Przeczytaj u nas jeszcze:
- Zwolnienie lekarskie wstecz
- Lista chorób do bezterminowego orzeczenia o niepełnosprawności
- Dodatek pielęgnacyjny a zasiłek pielęgnacyjny
- Ulga na dziecko pełnoletnie
- Na jakie choroby można dostać orzeczenie?
- Opiekun osoby niepełnosprawnej
- Jak wnioskować przez SOW PFRON?
Zamiast podsumowania
Niepełnosprawność sprzężona w pigułce, czyli najczęstsze pytania i odpowiedzi na nie.
Co to jest niepełnosprawność sprzężona?
Niepełnosprawność sprzężona to sytuacja, gdy pojawiają się przynajmniej dwa równoczesne rodzaje niepełnosprawności, takie jak na przykład niepełnosprawność fizyczna i intelektualna, lub niepełnosprawność ruchowa i zaburzenia mowy.
Jakie są najczęstsze typy niepełnosprawności sprzężonej?
Typowe przypadki niepełnosprawności sprzężonej obejmują takie kategorie jak niepełnosprawności fizyczne, intelektualne, zaburzenia ze spektrum autyzmu oraz różne kombinacje tych chorób.
Zawartość orzeczenia o niepełnosprawności u osób z niepełnosprawnością sprzężoną
Orzeczenie o niepełnosprawności zazwyczaj wyznacza symbol przyczyny niepełnosprawności. U dorosłych również stopień niepełnosprawności. Gdy na orzeczeniu są co najmniej dwa symbole, wtedy mówimy o niepełnosprawności sprzężonej. Może to być na przykład 05 R i 04 O.
Skąd można dostać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla dziecka z niepełnosprawnością sprzężoną?
Orzeczenie o konieczności kształcenia specjalnego dla dziecka z niepełnosprawnością sprzężoną można uzyskać w zespole orzekającym działającym w Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej, na podstawie dokonanej diagnozy. To ważny dokument umożliwiający dostosowanie edukacji do indywidualnych potrzeb ucznia ze sprzężoną niepełnosprawnością, jak również uczęszczanie do szkół specjalnych. Orzeczenie to pozwala na zdobycie wsparcia w procesie nauki, takiego jak indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny czy dostęp do specjalistów w określonych dziedzinach.
