Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności? Odpowiedzi na najczęstsze wątpliwości
Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności? To pytanie pojawia się różnych etapach życia wielu osób. Choroba, uraz lub wypadek sprawiają, że potrzebujemy nie tylko pomocy medycznej, ale także wiedzy w zakresie uprawnień i regulacji prawnych dotyczących niepełnosprawności.
Dla osoby, która wskutek oddziaływania różnorodnych czynników i chorób wykazuje trwałą dysfunkcję w obrębie któregokolwiek narządu lub zmysłu, kluczowym dokumentem staje się orzeczenie o niepełnosprawności. Istnieje jednak społeczeństwie brak wiedzy i ogromne wątpliwości, jakie choroby uprawniają do otrzymania tego dokumentu.
W artykule poruszamy tematykę orzecznictwa o niepełnosprawności. Odpowiadamy też na szereg pytań, które pomogą rozwiać wątpliwości i pozwolą zarazem zyskać wiedzę o kryteriach, którymi kieruje się Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.
Czytając artykuł do końca, dowiesz się także podstawowych informacji o procesie ubiegania się o orzeczenie.
Czym jest niepełnosprawność według ustawy o Rehabilitacji Zawodowej?
Niepełnosprawność zdecydowanie odróżniamy od choroby. Ustawa o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych podkreśla, że niepełnosprawność to stan, w którym naruszona jest sprawność organizmu człowieka. Stan ten powinien mieć charakter trwały lub długotrwały.
W wyniku naruszenia sprawności osoba nie jest zdolna do wypełniania ról społecznych oraz wykazuje niezdolność do pracy w normalnych warunkach.
Kiedy zakwalifikujesz się do wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności?
Oczywiste jest, że każda choroba lub uraz pozostawia po sobie określone konsekwencje. Nie zawsze jednak kwalifikują one do wydania orzeczenia o niepełnosprawności. Dopiero ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować lub niepoddające się korekcji kwalifikują do tego, aby orzec jeden ze stopni niepełnosprawności.
Istotnym kryterium, obok utrudnionego codziennego funkcjonowania, jest także niezdolność do pracy lub istotne ograniczenia w tym zakresie.
Lista chorób uprawniających do orzeczenia o niepełnosprawności
Nie każda choroba i jej konsekwencje są podstawą do tego, aby orzec stopień niepełnosprawności. Komisja orzecznicza przeprowadzająca badanie bierze pod uwagę przede wszystkim zakres naruszenia sprawności organizmu.
Osoba, która cechuje się naruszoną sprawnością organizmu w obrębie poniższych układów i narządów, może otrzymać następujący symbol przyczyny niepełnosprawności na swoim orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności.
- 01-U — upośledzenia umysłowe
Pośród schorzeń skutkujących upośledzeniem umysłowym w stopniu od umiarkowanego po głębokie można wyróżnić takie choroby jak: zespół Downa, stwardnienie guzowate, fenyloketonuria, toksoplazmoza, alkoholowy zespół płodowy, mukopolisacharydoza, zespół Retta i szereg innych chorób.
- 02-P — choroby psychiczne
Schorzenia kwalifikujące do orzeczenia o niepełnosprawności z powodu choroby psychicznej to np.: schizofrenia paranoidalna, choroba afektywna dwubiegunowa, demencja, choroba Alzheimera, depresje o dużym stopniu nasilenia, utrwalone stany lękowe i nerwice.
- 03-L — zaburzenia głosu, słuchu i mowy
Choroby związane narządem mowy i słuchu powodujące niepełnosprawność to między innymi: wady wrodzone, konsekwencje zażywania leków ototoksycznych, infekcje ucha, głuchota idiopatyczna, konsekwencje urazów głowy, choroba Ménière’a, otoskleroza, zespół Ushera, afazja, choroby naczyniowe, guzy krtani, uszkodzenia mózgu i strun głosowych.
- 04-O — choroby narządu wzroku,
Istnieje szereg chorób narządu wzroku wrodzonych i pojawiających się na przestrzeni życia, które prowadzą do ślepoty lub niedowidzenia. Są to między innymi: jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej, odklejenie siatkówki, uszkodzenie nerwu wzrokowego, choroba nowotworowa, retinopatia cukrzycowa.
- 05-R — upośledzenia narządu ruchu
Pośród upośledzeń narządu ruchu wyróżniamy zaburzenia pourazowe oraz konsekwencje schorzeń, np.: uraz rdzenia kręgowego, choroby reumatoidalne — RZS, ZRZS, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, choroby zwyrodnieniowe, choroby tkanki łącznej, kości oraz chrząstek, choroby nowotworowe układu mięśniowego lub kostnego, wady wrodzone i nabyte.
- 06-E — epilepsja
Wśród chorób skutkujących epilepsją wyróżniamy: nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, stwardnienie rozsiane, guzy mózgu, udary, malforacje naczyniowe. Aby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności z kodem 06-E, napady padaczkowe muszą być nawracające i powodować wyraźne następstwa psychoneurologiczne.
- 07-S — choroby układu oddechowego i krążenia
Do orzeczenia kwalifikują m.in.: niewydolność oddechowa, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatia, miażdżyca, nowotwory płuc i opłucnej, POChP, mukowiscydoza, niewydolność żył głębokich, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami narządowymi.
- 08-T — choroby układu pokarmowego
Choroby układu pokarmowego, które kwalifikują do orzeczenia to np.: przewlekłe zapalenie trzustki, stany po resekcji żołądka, nowotwory przełyku, żołądka i wątroby, jelit, marskość wątroby z powikłaniami.
- 09-M — choroby układu moczowo-płciowego
Orzeczenie otrzymają osoby chorujące np. na: nowotwory złośliwe układu moczowego lub narządów płciowych, niewydolność nerek, mocznicę.
- 10-N — choroby neurologiczne
Istnieje ogromna grupa chorób neurologicznych, których powikłania uzasadniają orzeczenie o niepełnosprawności. Są to m.in.: uszkodzenia nerwów, udary, stwardnienie rozsiane, dystrofie mięśniowe, encefalopatia, choroba Parkinsona, zapalenie mózgu, choroby rdzenia kręgowego, stwardnienie zanikowe boczne, stany pourazowe mózgu i nerwów obwodowych.
- 11-I — inne zaburzenia
Orzeczenie o niepełnosprawności uzyskają także osoby, które doznają konsekwencji chorób takich jak: choroby endokrynologiczne, choroby wydzielania wewnętrznego, metaboliczne zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne oraz odzwierzęce, zespoły nabytego upośledzenia odporności — AIDS, zeszpecenia w stopniu utrudniającym kontakty międzyludzkie, choroby układu krwiotwórczego.
- 12-C — całościowe zaburzenia rozwojowe
Najczęstszymi chorobami związanymi z zaburzeniami rozwojowymi, które są podstawą do orzeczenia o niepełnosprawności, są: autyzm i zespół Aspergera.
Na jakie choroby można otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności?
Brak jest uniwersalnej listy chorób kwalifikujących do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności. Z powyższego zestawienia jednak wynika, że istnieją grupy schorzeń i zaburzeń, które utrudniając funkcjonowanie, mogą stać się przyczyną niepełnosprawności.
Jak zatem rozpoznać czy dane schorzenie jest podstawą do ubiegania się o orzeczenie stopnia niepełnosprawności?
Istnieje kilka przesłanek, na których można się oprzeć, zanim podejmie się decyzję o złożeniu wniosku do organu orzeczniczego.
- Orzeczenie otrzyma każda osoba, która z powodu stanu zdrowia nie radzi sobie samodzielnie z codziennymi czynnościami i potrzebuje wsparcia innych osób. Ponadto, jeżeli osoba jest niezdolna do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy.
- Osoba, która potrzebuje zaopatrzenia w niezbędne przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, sprzęt rehabilitacyjny lub inne urządzenia, który będą kompensować utraconą sprawność może ubiegać się o stopień niepełnosprawności.
- Bezdyskusyjnie, jeśli choroba lub uraz pozbawiły daną osobę możliwości wykonywania obowiązków zawodowych na dotychczasowym stanowisku, można ubiegać się o orzeczenie stopnia niepełnosprawności. Dokument da podstawę do zatrudnienia w warunkach pracy chronionej lub umożliwi dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb niepełnosprawnego.
- Najtrudniej określić, jak bardzo konsekwencje wynikające z choroby utrudniają osobie wypełnianie ról społecznych. Gdy osoba potrzebuje w kontaktach społecznych stałej lub długotrwałej pomocy innych, sytuacja nie budzi wątpliwości o statusie osoby niepełnosprawnej. W tym punkcie warto wziąć pod uwagę zmiany dotyczące obszaru fizycznego psychicznego i społecznego, które zmieniły życie danej osoby. Mniej ważna natomiast jest choroba, na którą można dostać orzeczenie, bardziej istotne są jej następstwa.
Jak dostać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności — procedury
Kierując się powyższymi wskazówkami, można odpowiedzieć sobie na pytanie, czy otrzyma się orzeczenie o niepełnosprawności w przypadku zachorowania na konkretne choroby.
Aby uzyskać odpowiedni dokument, należy złożyć wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Do wniosku należy dodać zaświadczenie o stanie zdrowia pod lekarza prowadzącego oraz wszelką dokumentację medyczną i karty informacyjne leczenia szpitalnego. Po wypełnieniu wniosku należy go złożyć Miejskim lub Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.
Wniosek o orzeczenie może złożyć:
• zainteresowany,
• przedstawiciel ustawowy osoby zainteresowanej (w imieniu dziecka lub osoby ubezwłasnowolnionej),
• Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej, pod warunkiem uzyskania zgody osoby zainteresowanej lub przedstawiciela ustawowego.
Przebieg prac komisji do spraw orzekania o niepełnosprawności
O stopniu niepełnosprawności orzekają następujące organy:
- Powiatowe lub Miejskie Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Pierwsza instancja.
- Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Druga instancja.
- Rejonowe Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Organ odwoławczy.
Miejskie i Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydają orzeczenia o niepełnosprawności osobie przed ukończeniem 16 roku życia lub o stopniu niepełnosprawności o sobie po ukończeniu 16 roku życia. Ponadto orzekają o wskazaniach do ulg i uprawnień.
Komisja orzecznicza rozpatruje wniosek zespołowo. W posiedzeniu składu orzekającego bierze udział co najmniej 2 osoby: przewodniczący oraz członek (może nim być pedagog, pracownik socjalny, psycholog).
Jakie są stopnie niepełnosprawności?
Zespół orzeczniczy może stwierdzić o:
- znacznym stopniu niepełnosprawności,
- umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- lekkim stopniu niepełnosprawności.
Kiedy orzeka się znaczny stopień niepełnosprawności?
Osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności wykazują brak zdolności do pracy zarobkowej oraz potrzebują pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Cechy cechują się zwykle niezdolnością do samodzielnej egzystencji i są zależne opieki i innych.
W przypadku niezdolności do pracy rozumie się sytuację, w której osoba, aby pracować, musi mieć odpowiednio dostosowane stanowisko pracy lub być zatrudniona w Zakładzie Pracy Chronionej.
Kiedy orzeka się umiarkowany stopień niepełnosprawności?
Stopień umiarkowany orzeknie komisja, gdy stwierdzi, że wnioskujący jest niezdolny do pracy lub zdolny do pracy, ale tylko w warunkach pracy chronionej. Także, wtedy gdy w celu pełnienia ról społecznych potrzebuje częściowej pomocy innych osób.
Kiedy orzeka się lekki stopień niepełnosprawności?
Lekki stopień niepełnosprawności na orzeczeniu potwierdza częściową niezdolność do pracy w odniesieniu do osób z pełną sprawnością psychiczną, fizyczną i społeczną o podobnych kwalifikacjach zawodowych.
Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą kompensować konsekwencje swoich chorób za pomocą odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego, środków pomocniczych i środków technicznych.
Orzeczenie o niezdolności do pracy vs orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
Teoretycznie orzeczenie o niepełnosprawności jest tożsame z orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Orzecznictwo to służy jednak różnym celom i wydawane jest na podstawie odrębnych przepisów.
ZUS orzekał dawniej o tak zwanych grupach inwalidzkich. Częściowo pokrywają się one ze stopniami niepełnosprawności:
- I grupa inwalidzka to znaczny stopień niepełnosprawności,
- II grupa inwalidzka to umiarkowany stopień niepełnosprawności,
- III grupa inwalidzka to lekki stopień niepełnosprawności.
Trzeba pamiętać, że ZUS zazwyczaj decyduje o prawie do renty. Aktualnie ustala stopień zdolności do pracy oraz jeśli to konieczne ustala stopień zdolności do samodzielnej egzystencji.
Orzeczenie o niepełnosprawności jest podstawą do możliwości skorzystania z przywilejów, ulg i uprawnień przyznanych prawnie osobom z niepełnosprawnością.
Lista chorób niespecyficznych, na które otrzymuje się orzeczenie o niepełnosprawności
• Zaburzenia lękowe, depresja oraz zaburzenia nastroju
• Tętniak mózgu
• Choroby nowotworowe
• RZS
• Choroba Baastrupa
• Choroba Scheuermanna
• Choroba Meniera
• POCHP
• Zespół Touretta
• Stwardnienie rozsiane — SM
Przeczytaj u nas jeszcze:
- Lista chorób do bezterminowego orzeczenia o niepełnosprawności
- Rodzaje niepełnosprawności
- Ile zarabia osoba z orzeczeniem?
- Zbiórki publiczne
- Dodatek pielęgnacyjny a zasiłek pielęgnacyjny
- Miejsce parkingowe dla niepełnosprawnych
- Świadczenie rehabilitacyjne dla pracowników
Podsumowanie
Orzeczenie o niepełnosprawności to formalny dokument potwierdzający status osoby z niepełnosprawnością. Przyznawany jest osobom, które wskutek choroby lub urazu i naruszonej sprawności organizmu nie mogą funkcjonować w takim zakresie, w jakim funkcjonują osoby zdrowe.
Należy pamiętać, że to nie choroba decyduje o przyznaniu stopnia niepełnosprawności. Podstawą do takiego orzeczenia jest stan funkcjonalny konkretnego człowieka. Oczywiście stan ten może być konsekwencją istniejącej lub wyleczonej choroby. Najważniejsze kryterium dla orzeczników jest brak możliwości wykonywania obowiązków zawodowych w normalnych warunkach, konieczność korzystania z opieki i pomocy innych osób, aby zaspokoić podstawowe potrzeby życiowe.
Aby otrzymać dokument, trzeba złożyć wniosek o wydanie orzeczenia i stanąć na komisji Miejskiego lub Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
