Świadczenie rehabilitacyjne od A do Z. Poradnik dla przewlekle chorych pracowników
Gdy osoba boryka się z problemami zdrowotnymi, które uniemożliwiają jej powrót do pracy, a jednocześnie kończy się już okres pobierania zasiłku chorobowego, istnieje możliwość ubiegania się o świadczenie rehabilitacyjne. Ten rodzaj wsparcia przy długotrwałej chorobie jest udzielany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
W niniejszym tekście omówimy świadczenie rehabilitacyjne, zaznaczając komu i w jakich warunkach przysługuje, jak i kiedy można składać wniosek o jego przyznanie, oraz przez jaki okres jest wypłacane. Rozważymy również sytuację otrzymywania renty z powodu niezdolności do pracy oraz jaki wpływ na decyzję o przyznaniu świadczenia ma orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Kto otrzymuje świadczenie rehabilitacyjne?
Świadczenie rehabilitacyjne jest wypłacane chorym, którzy mimo leczenia nadal nie mogą wrócić do obowiązków w pracy. Przyznawane jest ono, jeżeli rehabilitacja rokuje poprawę stanu zdrowia. Dzięki czemu pracownik będzie mógł podjąć obowiązki na dotychczasowym stanowisku pracy.
Omawiane świadczenie jest wypłacane przez okres 12 miesięcy. Decyzja o jego przyznaniu uzależniona jest od badań lekarza orzecznika ZUS.
Kto jest zobowiązany do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego?
Wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego zapewnia Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub pracodawca będący płatnikiem składek. Ten drugi zobowiązany jest do wypłaty tego świadczenia, jeśli zatrudnia w swojej firmie co najmniej 20 pracowników.
Jak długo można pobierać zasiłek chorobowy?
Maksymalny okres wypłaty zasiłku chorobowego wynosi 182 dni. Wyjątek dotyczy przypadków gruźlicy i kobiet w ciąży, dla których przysługuje on maksymalnie przez 270 dni.
Po upływie tego okresu, jeżeli stan zdrowia nie ulega poprawie na tyle, by powrócić do pracy, chory pracownik może starać się o świadczenie rehabilitacyjne. Musi spełnić jednak określone warunki.
Jakie są warunki otrzymania świadczenia rehabilitacyjnego?
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje osobie uprawnionej, która spełni poniższe kryteria:
- Osoba wcześniej pobierała zasiłek chorobowy, a okres jego wypłaty dobiegł końca.
- Mimo podjętego leczenia, osoba nie jest w stanie powrócić do pracy.
- Prognozy wskazują, że kontynuacja leczenia i rehabilitacji pozwoli jej odzyskać sprawność umożliwiającą powrót do pracy.
Dodatkowo osoba starająca się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego musi spełnić co najmniej jeden z poniższych warunków:
- Jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę.
- Pracuje na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, a także umowy uaktywniającej, na przykład jako niania.
- Wykonuje pracę nakładczą, na przykład pracując przy składaniu długopisów.
- Prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.
- Jest członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej bądź spółdzielni kółek rolniczych.
- Pracuje na podstawie skierowania do pracy podczas odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztu śledczego.
- Jest osobą duchowną.
- Odbywa służbę zastępczą.
- Pobierała zasiłek chorobowy, a okres jego wypłaty zakończył się, a choroba nadal trwa.
Procedura składania wniosku o świadczenie rehabilitacyjne
Osoba z przewlekłą chorobą, starająca się o świadczenie rehabilitacyjne, może złożyć osobiście wniosek w jednostce ZUS, zgodnej z jej miejscem zamieszkania. Konieczne dokumenty można również przesłać tradycyjną pocztą lub poprzez pełnomocnika.
Alternatywnie, możliwe jest złożenie wniosku drogą elektroniczną za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych PUE ZUS. W tym przypadku należy:
- Zalogować się na indywidualny profil.
- W katalogu usług wybrać odpowiednią opcję tj. złożenie dokumentu ZNp-7 lub złożenie dokumentu Z-10, jeżeli osoba nie jest już ubezpieczona w ZUS.
- Wypełniony i podpisany wniosek należy przesłać do ZUS, wykorzystując podpis kwalifikowany lub podpis zaufany.
Po dostarczeniu dokumentów ZUS ustali termin, w którym lekarz orzecznik przeprowadzi niezbędne badania.
Jakie dokumenty trzeba złożyć przy ubieganiu się o świadczenie rehabilitacyjne?
Aby skorzystać z przyznania świadczenia rehabilitacyjnego, konieczne jest złożenie poniższej dokumentacji:
- Wypełniony wniosek o świadczenie rehabilitacyjne (formularz ZNp-7), który jest wspólnie wypełniany przez wnioskodawcę i płatnika składek ZUS, czyli pracodawcę.
- Zaświadczenie o stanie zdrowia (OL-9), wystawione przez lekarza.
- Wywiad zawodowy z miejsca pracy (OL-10), będący dokumentem płatnika składek ZUS. Nie jest on wymagany, jeśli wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą lub nie ma już ubezpieczenia chorobowego.
- Oświadczenie w przypadku braku ubezpieczenia chorobowego (Z-10), które nie jest konieczne, jeżeli już było składane w kontekście zasiłku chorobowego, a okoliczności nie uległy zmianie.
Jeżeli wypłatę świadczenia ma zapewnić ZUS, niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek:
- Z-3, jeśli wnioskodawca jest pracownikiem.
- Z-3B, jeśli wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą lub jest osobą duchowną.
- Z-3A w pozostałych sytuacjach.
W sytuacji, gdy ZUS już wcześniej wypłacał zasiłek chorobowy, a okoliczności nie uległy zmianie, nie jest wymagane zaświadczenie płatnika składek.
Warto dodać, że posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przez wnioskodawcę powinno być załączone do dokumentów. Mimo że samo orzeczenie o niepełnosprawności nie wpływa na wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego, może mieć znaczenie dla decyzji lekarza orzecznika.
Trzeba jednak pamiętać, że posiadanie orzeczenia o niezdolności do pracy oraz pobieranie renty wykluczają możliwość otrzymywania świadczenia rehabilitacyjnego.
Wniosek o świadczenie rehabilitacyjne za późno złożony, co zrobić?
Aby utrzymać ciągłość wypłaty świadczeń, wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego należy złożyć minimum 6 tygodni przed zakończeniem okresu, w którym pobierany jest zasiłek chorobowy.
W sytuacji, gdy osoba chora nie mogła złożyć dokumentów w wyznaczonym terminie z powodu okoliczności niezależnych od niej, na przykład przebywania w szpitalu, ma możliwość złożenia wniosku do 6 miesięcy od ustania przeszkody.
Ostateczny termin składania wniosku o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego upływa najpóźniej 18 miesięcy po zakończeniu okresu, w którym wypłacany był zasiłek chorobowy.
Ile wynosi świadczenie rehabilitacyjne?
Świadczenie rehabilitacyjne jest obliczane na podstawie wysokości zasiłku chorobowego, ustalonego przez ZUS lub płatnika składek po uwzględnieniu waloryzacji. Ostateczna kwota świadczenia rehabilitacyjnego jest uzależniona od następujących kryteriów:
- W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy oraz dla kobiet w ciąży, świadczenie wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
- W ciągu pierwszych 3 miesięcy, świadczenie stanowi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
- W pozostałym okresie, świadczenie wynosi 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Ile trzeba czekać na decyzję o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego?
Chorujący wnioskodawca otrzyma decyzję dotyczącą przyznania świadczenia rehabilitacyjnego w ciągu 60 dni kalendarzowych od momentu złożenia wszystkich niezbędnych dokumentów. W treści decyzji znajdą się informacje dotyczące instytucji odpowiedzialnej za wypłatę świadczenia — ZUS lub płatnik składek.
W przypadku, gdy orzeczenie lekarskie ZUS nie potwierdza niezdolności do pracy, osoba niepełnosprawna ma możliwość zgłoszenia sprzeciwu w ciągu 14 dni od otrzymania tego orzeczenia.
Proces sprzeciwu obejmuje przeprowadzenie komisji lekarskiej, a decyzja końcowa zostanie wydana w ciągu kolejnych 30 dni. Sprzeciw można złożyć zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej, do protokołu, w odpowiedniej jednostce ZUS.
Gdy okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego kończy się
Świadczenie rehabilitacyjne ma na celu wsparcie w czasie niezbędnym do pełnego powrotu do zdrowia, jednak nie przekracza on 12 miesięcy. Po upływie tego okresu osoba przewlekle chora nie ma możliwości kontynuowania jego pobierania.
Niemniej jednak ma możliwość ubiegania się o orzeczenie o niezdolności do pracy oraz związane z tym przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.
Co z wypłatą świadczenia po ustaniu zatrudnienia?
Po zakończeniu zatrudnienia, świadczenie jest wypłacane przez ZUS. W treści decyzji dotyczącej przyznania zawarta jest informacja o tym, czy świadczenie będzie wypłacane przez ZUS, czy też przez płatnika składek, czyli pracodawcę zatrudniającego powyżej 20 pracowników.
Czy można przedłużyć okres wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego?
Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane maksymalnie na okres 12 miesięcy, jednak początkowo może być udzielone na krótszy okres, na przykład 4 miesiące. Jeśli w trakcie tego czasu osoba nadal, z powodów zdrowotnych, nie jest w stanie wrócić do pracy, powinna złożyć kolejny wniosek o przedłużenie wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego.
Procedura składania wniosku o świadczenie rehabilitacyjne pozostaje taka sama, nawet w przypadku kolejnych wniosków.
Nie ma ograniczeń co do liczby złożonych wniosków, jedynym kryterium jest jednak maksymalny okres pobierania świadczenia, czyli 12 miesięcy.
Oznacza to, że przedłużenie może nastąpić raz, jak i nawet dwa razy, zależnie od potrzeb i warunków zdrowotnych wnioskodawcy.
Kiedy świadczenie rehabilitacyjne nie jest przyznawane?
Osoba składająca wniosek nie zostanie zakwalifikowana do otrzymania świadczenia rehabilitacyjnego, gdy:
- Aktualnie pobiera emeryturę, zasiłek lub świadczenie przedemerytalne.
- Posiada przyznaną rentę z powodu niezdolności do pracy.
- Otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych.
- Korzysta z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
- Przebywa na urlopie zdrowotnym, urlopie bezpłatnym lub wychowawczym.
- Odbywa karę pozbawienia wolności lub jest tymczasowo aresztowana, a jednocześnie nie posiada skierowania do pracy.
Podsumowanie
Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane osobom, które po zakończeniu okresu pobierania zasiłku chorobowego nadal chorują i nie są zdolne do powrotu do pracy. Aby ubiegać się o to świadczenie, wniosek trzeba złożyć 6 tygodni przed zakończeniem zasiłku chorobowego, co pozwala na ciągłość w wypłacie świadczeń.
W przypadku niemożności złożenia wniosku w określonym terminie z powodu okoliczności niezależnych od chorego ma on 6 miesięcy od ustania tych okoliczności na złożenie wniosku. Ostateczny termin składania wniosku to 18 miesięcy po zakończeniu pobierania zasiłku chorobowego.
Wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego zapewnia ZUS lub płatnik składek, np. pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, przez maksymalny okres 12 miesięcy. W sytuacji, gdy lekarz orzecznik przyznaje świadczenie na krótszy okres, osoba niepełnosprawna ma możliwość złożenia kolejnego wniosku o przedłużenie, jednak pamiętając o ograniczeniu do 12 miesięcy.
Proces uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego może być skomplikowany. W przypadku decyzji odmownej lekarza orzecznika osoba chora ma prawo złożyć sprzeciw. Może to uczynić pisemnie lub ustnie w jednostce ZUS. Wówczas zostanie zorganizowana komisja lekarska.
Decyzje ZUS w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego są wydawane w ciągu 60 dni od złożenia wszystkich dokumentów. W przypadku składania sprzeciwu decyzja zostaje wydana w ciągu kolejnych 30 dni.
